ผัก ผลไม้ วิตามิน อายุรวัฒน์เวชศาสตร์ July 4, 2018 Share 1 Tweet Pin 0 "สะระแหน่" สรรพคุณ-ประโยชน์...สมุนไพรพื้นบ้านสุดมหัศจรรย์"สะระแหน่" (Peppermint) สมุนพื้นบ้านไทยใบเล็กๆ ที่มีความโดดเด่นในเรื่องกลิ่นหอมอันเป็นเอกลักษณ์ คนทั่วๆ ไปมักรู้จักสะระแหน่ในแง่ที่เป็นเครื่องเคียงของอาหารหรือผักที่ตกแต่งจานอาหาร มากกว่าการเป็นผักทั่วไป สำหรับสะระแหน่ พืชใบเล็กนี้มีสรรพคุณและคุณประโยชน์มากกว่าที่เราคิด ดังนั้นมาทำความรู้จักกับสรรพคุณ-ประโยชน์ของสะระแหน่ให้มากขึ้นกันดีกว่า สะระแหน่ ชื่อสามัญ Kitchen Mint, Marsh Mintสะระแหน่ ชื่อวิทยาศาสตร์ Mentha × villosa Huds. ที่มาของสะระแหน่สะระแหน่ เป็นสมุนไพรพื้นบ้านที่จัดอยู่ในวงศ์กะเพรา มีชื่อเรียกอื่นๆ ตามท้องถิ่นเช่น หอมด่วน (ภาคเหนือ), ขะแยะ (ภาคอีสาน), มักเงาะ สะแน่ (ภาคใต้) เป็นต้น สะระแหน่มีถิ่นกำเนิดที่ทวีปยุโรปตอนใต้แถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน มีหลากหลายสายพันธุ์กระจายไปทั่วโลก สะระแหน่มีใบที่คล้ายกับพืชอื่นๆ ในตระกูลมิ้นท์ กลิ่นหอมเฉพาะตัวคือกลิ่นคล้ายมะนาว รสชาติคล้ายมะนาวหรือตะไคร้หอม อุดมไปด้วยแร่ธาตุและวิตามินต่างๆ มากมายเช่น วิตามินบี 1 วิตามินบี 2 วิตามินบี 3 วิตามินซี เบต้าแคโรทีน เหล็กและแคลเซียมสะระแหน่นิยมนำใช้ประโยชน์ในการปรุงอาหาร ช่วยตกแต่งอาหารให้น่ารับประทาน มีกลิ่นหอม ใบสดมีน้ำมันหอยระเหยอยู่จึงถูกนำมาสกัดออกแล้วนำไปใช้ในอุตสาหกรรมการผลิตยา เครื่องสำอางและอาหารลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของสะระแหน่ลำต้นสะระแหน่ สะระแหน่เป็นพืชขนาดเล็ก สูงประมาณ 15-30 เซนติเมตร ลำต้นมีลักษณะเป็นเหลี่ยมและเลื้อยไปตามผิวดิน เปลือกลำต้นมีสีม่วงอมแดง สามารถแตกกิ่งก้านเป็นกอขนาดใหญ่ได้ รากมีเฉพาะรากฝอยและมีขนาดเล็กใบสะระแหน่ ออกเป็นใบเดี่ยวแต่จะออกเป็นคู่ๆ ตรงข้ามกัน รูปทรงรียาวแต่ปลายใบจะแหลมเล็กกว่าโคนใบเล็กน้อย ใบสีเขียวสด ผิวใบขรุขระเป็นคลื่น ขอบใบหยัก มีกลิ่นหอมดอกสะระแหน่ ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบ แต่ละช่อประกอบไปด้วยดอกย่อยจำนวนมาก กลีบดอกสีชมพูอมม่วง มี 4 กลีบยึดติดกันคล้ายกรวยอันเล็กๆ ภายในมีเกสรตัวผู้แต่เกสรตัวเมียมักไม่ค่อยพบผลสะระแหน่ ผลมีขนาดเล็ก เปลือกเรียบเกลี้ยง สีดำ แต่เนื่องจากดอกสะระแหน่มักจะเป็นหมัน จึงไม่ค่อยมีการติดผลให้เห็นกันบ่อยนัก10 สรรพคุณทางยาของสะระแหน่ ที่คนรักสุขภาพห้ามพลาด1. สะระแหน่มีฤทธิ์เย็น รักษาโรคร้อนใน ช่วยให้ร่างกายสดชื่น คลายร้อนและขับเหงื่อออกจากร่างกาย นอกจากนี้ยังสามารถบำรุงผิว ทำให้ผิวชุ่มชื่นได้ด้วยการนำใบสะระแหน่มาบดแล้วพอกผิว2. สะระแหน่อุดมด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ โดยเบต้าเคโรทีนจากสะระแหน่ ช่วยบำรุงผิว บำรุงสายตาและต่อต้านอนุมูลอิสระ3. ใบสะระแหน่มีสรรพคุณระงับกลิ่นปากได้ น้ำมันหอมระเหยในส่วนของใบสามารถนำมาเคี้ยวช่วยระงับกลิ่นปาก หรือนำใบมาขยี้แล้วสูดดม ช่วยอาการวิงเวียนศีรษะ หน้ามืดตาลาย4. สะระแหน่นำมาใช้ประโยชน์ดูแลช่องปาก ช่วยรักษาโรคหลอดลมอักเสบ แผลในปาก เหงือกหรือฟันอักเสบ ปวดฟัน เจ็บคอ เจ็บลิ้นหรือเจ็บในโพรงปาก5. สะระแหน่มีสรรพคุณคลายเครียด ช่วยให้บรรเทาอาการร่างกายอ่อนเพลียและลดความเครียด6. สะระแหน่แก้อาการผิดปกติเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร เช่น จุก เสียด แน่นท้อง อาหารไม่ย่อย ท้องอืด ท้องเฟ้อ ท้องเสีย ปวดบิด ลดการบีบเกร็งของลำไส้ ช่วยขับลม ช่วยย่อยอาหาร ทำให้เจริญอาหาร7. สะระแหน่ช่วยบรรเทาอาหารปวดจากแมลง สัตว์มีพิษ กัดต่อย ลดอาการปวด บวมและผดผื่นคันที่เกิดจากแมลง สัตว์ดังกล่าว8. สะระแหน่แก้หวัดได้ ใบสดนำมาสูดดมช่วยบรรเทาอาหารหวัด คัดจมูก หอบหืด ไอ น้ำมูกไหล ลดอาการระคายเคืองในลำคอ9. สะระแหน่ช่วยห้ามเลือดกำเดาไหล โดยการนำใบสดมาอุดจมูก หรือนำสำลีชุบน้ำที่คั้นจากใบสดหยอดในรูจมูก10. สะระแหน่มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อโรคและแบคทีเรีย จึงมีการนำไปผลิตเป็นยาปฏิชีวนะและนำไปใช้ในอุตสาหกรรมอาหารเพื่อถนอมอาหารให้มีอายุการเก็บรักษาได้นานๆ6 คุณประโยชน์ของสะระแหน่1. นำมาประกอบอาหาร ช่วยเพิ่มกลิ่นหอมให้อาหารโดยจะรับประทานสดๆ หรือปรุงอาหารไปเลยก็ได้2. ใบสะระแหน่ช่วยลดกลิ่นคาว ของเนื้อสัตว์ในอาหารจำพวก ยำ ลาบ น้ำตก พล่าต่างๆ นอกจากนี้ยังช่วยแต่งกลิ่นให้เหล้าและเครื่องดื่มอื่นๆ3. นำมาเป็นส่วนผสมในเครื่องดื่ม อาหารหวานต่างๆ และไอศครีม4. นำมาชงดื่มเป็นชา ใบสะระแหน่แห้ง นำมาบดเป็นผงบรรจุเป็นแคปซูลเพื่อรับประทานหรือชงเป็นสำหรับดื่ม5. นำมาใช้เป็นส่วนประกอบเป็นยา น้ำมันหอมระเหยจากสะระแหน่ใช้เป็นส่วนผสมที่สำคัญของยา เครื่องสำอาง อาหาร ผลิตภัณฑ์อื่นๆ ที่เป็นผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพ6. ใช้ผลิตเป็นสารขับไล่ศัตรูพืช ช่วยเร่งการเจริญเติบโตของพืช ป้องกันและโรคและแมลงต่างๆสะระแหน่มีโทษต่อร่างกายอย่างไรโดยปกติยังไม่มีรายงานโทษโดยตรงจากการรับประทานสะระแหน่สดๆ แต่สำหรับน้ำมันสะระแหน่นั้น ไม่เหมาะสำหรับผู้ที่มีผิวบอบบางแพ้ง่าย จึงไม่ควรใช้ในเด็กและทารก อาจก่อให้เกิดการระคายเคืองได้และไม่ควรใช้กับสตรีมีครรภ์เพราะอาจจะมีผลต่อเด็กในครรภ์ได้เช่นกันวิธีเลือกซื้อสะระแหน่ และเก็บรักษาการเลือกใช้สะระแหน่ควรเลือกสะระแหน่ที่ใบสดๆ และยังอ่อนๆ อยู่ จะได้คุณประโยชน์มากกว่าการใช้ใบแห้ง ส่วนการเก็บรักษาหากซื้อมาคราวละเยอะๆ อย่าทำให้สะระแหน่เปียกน้ำ นำกระดาษมาห่อหลายๆ ชั้นแล้วใส่กล่อง จากนั้นปิดฝาให้สนิทและแช่ตู้เย็นเอาไว้ เมื่อนำออกมาประกอบอาหารควรล้างก่อนเพื่อลดสารเคมีที่อาจจะตกค้างอยู่ผลิตภัณฑ์ที่แปรรูปจากสะระแหน่1. น้ำมันหอมระเหย มีประโยชน์หลากหลายและนำไปใช้ในอุตสาหกรรมหลายชนิด เช่น อุตสาหกรรมยา อุตสาหกรรมเครื่องสำอางและสปา น้ำมันหอมระเหยจากสะระแหน่สามารถนำมานวดตัวเพื่อให้ร่างกายผ่อนคลาย สดชื่น ลดอาการปวดศีรษะ กระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต หรือนำมาสูดดมเพื่อบรรเทาอาการหวัด คัดจมูก เจ็บคอ ช่วยลดการวิงเวียนศีรษะ หน้ามืด ตาลายหรือเมารถ นอกจากนี้ยังมีการสกัดเอาน้ำมันหอยระเหยจากสะระแหน่ไปเป็นส่วนผสมของลูกอมต่างๆ หมากฝรั่ง ยาสีฟัน น้ำยาบ้วนปาก น้ำยาดับกลิ่นปาก น้ำหอม เป็นต้น ส่วนประโยชน์ในด้านอื่นๆ เช่น ช่วยไล่ มดแมลง และสัตว์ที่เป็นพาหะนำโรคอื่นๆ อย่างหนูหรือแมลงสาป ช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อราหรือแบคทีเรียและสามารถนำมาทาผิวเพื่อลดอาการคันจากลมพิษ ลดปวด บวม อักเสบจากแมลง สัตว์กัดต่อยและบรรเทาอาการผิวไหม้จากแสงแดด อ่านเพิ่มเติมสรรพคุณดีๆ ของน้ำมันสะระแหน่2. สารกำจัดศัตรูพืชจากสะระแหน่ โดยการนำเอาสะระแหน่มาต้มหรือหมัก แล้วนำน้ำที่ได้ไปฉีดพ่นตามแปลงผัก เพื่อลดการเกิดโรคจากเชื้อราต่างๆ และไล่แมลงที่เป็นศัตรูพืชเห็นมั้ยว่าเจ้าพืชใบเล็กที่เราเห็นกันทั่วไปตามจานอาหารอย่าง สะระแหน่มีประโยชน์มากมาย สามารถปรุงได้ทั้งอาหารคาว อาหารหวาน และยังนำไปใช้ใช้อุตสาหกรรมยาและเครื่องสำอางได้อีกด้วย เชื่อกันแล้วใช่ไหมคะว่า สรรพคุณและประโยชน์ของสะระแหน่ มีดี แบบที่เราไม่ควรมองข้ามกันเลยทีเดียวเรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บ sukkaphap-d.com
“สะระแหน่” สรรพคุณ-ประโยชน์…สมุนไพรพื้นบ้านสุดมหัศจรรย์ • สุขภาพดี
