“หญ้าแพรก” สรรพคุณทางยา-ประโยชน์ที่ไม่ได้เป็นแค่วัชพืช

"หญ้าแพรก" พืชที่หลายๆ คนมองว่าเป็นแค่ต้นหญ้า เป็นแค่วัชพืชที่ต้องถูกกำจัดอยู่เสมอๆ  ซึ่งแท้จริงแล้วหญ้าแพรกมีสรรพคุณทางยาที่ดีต่อสุขภาพร่างกายอย่างคาดไม่ถีง หลายๆคนอาจจะยังไม่ทราบว่าพืชต้นเล็กๆ อย่างหญ้าแพรกนี้มันดีต่อร่างกายอย่างไร นอกจากนำมาใช้ในประเพณีไหว้ครู หญ้าแพรกมีประโยชน์ในเรื่องใดอีกบ้าง สามารถหาคำตอบได้จากบทความนี้

หญ้าแพรกจัดเป็นวัชพืชชนิดหนึ่งที่จัดอยู่ในวงศ์หญ้า มีอายุยืนหลายปี มีชื่อเรียกตามท้องถิ่นอื่นๆเช่น หญ้าแผด หนอเก่เค(ภาคเหนือ), หญ้าเป็ด(ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ) เป็นต้น  หญ้าแพรกเป็นพืชที่เจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็ว ทนต่อการเหยียบย่ำและถูกทำลาย สามารถฟื้นตัวได้เร็ว ช่วยรักษาความชุ่มชื้นให้ผิวหน้าดินได้เป็นอย่างดี

ลำต้น ลำต้นหญ้าแพรกนั้นมีขนาดเล็ก แผ่กิ่งก้านปกคลุมพื้นดินไปได้เรื่อยๆ บางส่วนที่ชูขึ้นมาเหนือพื้นดินจะสูงราวๆ 10-30 เซนติเมตร ลำต้นมีข้อปล้องและมีรากแทงออกมา เปลือกลำต้นมีสีม่วงเข้มอมแดง ขยายพันธุ์ได้ง่าย เจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็ว อดทนต่อสภาพแวดล้อมที่เลวร้าย สามารถขึ้นได้เองในสภาพแวดล้อมหลายรูปแบบเช่น พื้นที่แห้งแล้ง พื้นที่น้ำท่วมขัง พื้นที่ดินเค็ม ที่ว่างตามสนามหญ้าหรือริมถนน เป็นต้น

ใบ ใบเรียวยาวออกเป็นกระจุกตามข้อ มีลักษณะเป็นเส้นเรียวแหลมคล้ายหอก โดยจะออกตรงข้ามกัน ก้านในเป็นกาบหุ้มลำต้นเอาไว้ โคนใบมีขน ขอบใบเรียบ ปลายใบแหลม

ดอก ดอกออกเป็นช่อ แต่ละช่อจะประกอบไปด้วยช่อดอกย่อย 3-6 ช่อ ช่อดอกย่อยมีลักษณะเป็นเส้นสีม่วงอมเขียวหรือสีเทา ประกอบไปด้วยดอกย่อยจำนวนมากเรียงเป็นแถว 2 แถว ดอกย่อยมีเกสรตัวผู้ 3 อัน เกสรตัวเมีย 2 เส้น สามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี

ผล มีขนาดเล็ก มีลักษณะเป็นรูปไข่ เปลือกเมล็ดสีน้ำตาล

1. หญ้าแพรกช่วยรักษาโรคเบาหวาน โดยช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดและลดความเสี่ยงในการช็อคอันเนื่องมาจากภาวะขาดน้ำตาล

3. หญ้าแพรกช่วยขับลม รักษาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ จุกเสียด ช่วยย่อยอาหารและลดกรดเกินในกระเพาะอาหาร

4. หญ้าแพรกช่วยแก้ท้องเสีย ท้องเดินเรื้องรัง ปวดบิด เนื่องจากหญ้าแพรกมีสรรพคุณในการต่อต้านเชื้อโรคและอาการอักเสบ

5. สรรพคุณหญ้าแพรกช่วยรักษาโรคติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ ช่วยขับปัสสาวะ นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ  

6. หญ้าแพรกมีสรรพคุณช่วยรักษาโรคริดสีดวงทวาร

7. หญ้าแพรกสามารถนำมาพอกแผลขนาดเล็ก เช่น มีดบาด หกล้ม ช่วยห้ามเลือด ทำให้แผลสมานตัวได้ดีขึ้น

8. หญ้าแพรกมีสรรพคุณรักษาไข้ที่มีผื่นต่างๆ เช่น หัด อีสุกอีใส

9. ประโยชน์ของหญ้าแพรกช่วยบรรเทาอาการปวดบวม กล้ามเนื้ออักเสบ ปวดตามข้อและกระดูก แขนขาชาไม่มีแรง ลดอาการบวมน้ำ

10. สารฟลาโวนอยด์ในหญ้าแพรกช่วยรักษาอาการปากเปื่อยและยังช่วยลดกลิ่นปากอีกด้วย

12. หญ้าแพรกเสริมสร้างการสร้างเม็ดเลือดแดงให้ร่างกาย จึงมีส่วนช่วยในการป้องกันภาวะโลหิตจาง นอกจากนี้ยังช่วยชะลอการหลั่งเลือด ช่วยป้องกันการเสียเลือดมากเกินความจำเป็นเมื่อร่างกายมีบาดแผลหรือเมื่อเป็นประจำเดือน

13. หญ้าแพรกช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของหลอดเลือดหัวใจ

15. หญ้าแพรกช่วยบำรุงร่างกาย ฟื้นฟูร่างกายจากความเหน็ดเหนื่อยเมื่อยล้า ทำให้รู้สึกสดชื่นและรักษาโรคนอนไม่หลับ

หญ้าแพรกเป็นอีกสัญลักษณ์หนึ่งที่สำคัญสำหรับประเพณีไหว้ครู  โดยหญ้าแพรกนั้นเป็นพืชที่แข็งแรงทนทาน ไม่ว่าจะแห้งแล้ง น้ำท่วมขังหรือสภาพแวดล้อมเลวร้ายอย่างไร หญ้าแพรกก็สามารถเจริญเติบโตได้ ดังนั้นสำหรับประเพณีไหว้ครู หญ้าแพรกจึงมีความหมายในเรื่องความอดทนในการศึกษาเล่าเรียน มีสติปัญญาดี สามารถทำความเข้าใจกับความรู้ที่ได้เล่าเรียนอย่างแตกฉานและยังช่วยลดความเหลื่อมล้ำ การสูงต่ำของสังคมลูกศิษย์ เพราะหญ้าแพรกสามารถหาได้ทั่วไป ไม่จำเป็นต้องหาของมีค่า ราคาแพงมาไหว้ครูนั่นเอง

เนื่องจากหญ้าแพรกเป็นพืชที่ขึ้นอยู่ทั่วไปตามพื้นดิน ดังนั้นการนำมาใช้ไม่ว่าจะรับประทานหรือพอกผิวหนังเพื่อรักษาบาดแผลและโรคผิวหนังต่างๆ จึงควรระมัดระวังในเรื่องความสะอาดให้ดีๆ ก่อนนำมาใช้ต้องมั่นใจว่าล้างทำความสะอาดอย่างดีแล้วเท่านั้น ไม่อย่างนั้นแทนที่จะช่วยรักษาอาจจะได้เชื้อโรคมาเพิ่มแทนได้

เนื่องจากหญ้าแพรกเป็นวัชพืชที่เจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็วและทนทานทุกสภาพแวดล้อม จึงทำให้การกำจัดแบบสิ้นซากเป็นได้ยาก การกำจัดจึงต้องกำจัดแบบต่อเนื่องและค่อยเป็นค่อยไปเช่น การไถแบบกลบทำลายโดยไถอีกเมื่อหญ้าแพรกขึ้นซ้ำ ทำร่วมกับการเก็บไหลและลำต้นของหญ้าแพรกให้หมดทันทีเมื่อไถเสร็จ หรือถ้าต้องการความรวดเร็วก็สามารถใช้สารเคมีกำจัดได้แต่ไม่แนะนำเนื่องจากจะมีสารพิษตกค้างและยังทำลายหน้าดินอีกด้วย

สำหรับหญ้าแพรก แม้ว่าจะเป็นเพียงวัชพืชซึ่งคนส่วนใหญ่นั้นมองข้าม ทั้งยังสร้างความรำคาญให้เกษตรกรอีกต่างหาก แต่หญ้าแพรกกลับมีสรรพคุณทางยา ประโยชน์ในด้านอื่นๆ อีกมากมายที่ไม่สามารถมองข้ามไปได้ นอกจากการนำมาใช้ในประเพณีไหว้ครูที่เราๆ ท่านๆ นั้นคุ้นเคยกันเป็นอย่างดีนั้น หญ้าแพรกยังมีประโยชน์ต่อร่างกายอย่างคาดไม่ถึงเลยทีเดียว