"มังคุด" สรรพคุณ-ประโยชน์ของมังคุด ราชินีแห่งยารักษาโรค

"มังคุด" นั้นได้รับการขนานนามว่าเป็น "ราชินีแห่งผลไม้" แต่สำหรับเราขอมอบอีกหนึ่งตำแหน่งให้แก่ผลไม้ชนิดนี้ นั่นคือ "ราชินีแห่งยารักษาโรค" เพราะมังคุดไม่ได้เป็นเพียงผลไม้ที่ภายนอกมีลักษณะโดดเด่น และเนื้อภายในมีรสชาติที่หวานอร่อยเท่านั้น แต่มันยังมีสรรพคุณทางยาและมีประโยชน์ต่อร่างกายของคนเราอีกมาก จนเราต้องนำสรรพคุณ และประโยชน์ของมังคุดมาเล่าสู่กันฟัง

มังคุดเป็นผลไม้ที่ได้รับความนิยมมากในเอเชีย โดยเชื่อว่ามีถิ่นกำเนิดที่หมู่เกาะโมลุกกะและหมู่เกาะซุนดา แล้วจึงแพร่กระจายไปยังพื้นที่อื่น ในประเทศไทยนั้นมังคุดก็รับความนิยมอย่างมากจนได้รับการขนานนามว่า ราชินีแห่งผลไม้ เลยทีเดียว มังคุดเป็นผลไม้ที่มีสีสันและรูปลักษณ์สวยงาม นอกจากเนื้อจะมีรสชาติอร่อยแล้วเปลือกมังคุดยังมีสรรพคุณทางยามากมายเช่นกัน

ลำต้น มังคุดเป็นต้นไม้ไม่ผลัดใบในเขตร้อน เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูงประมาณ 10-12 เมตร ลำต้นมีลักษณะกลม เปลือกสีดำ มีกิ่งก้านแตกออกมาตั้งแต่ระดับล่างๆ ของต้น ทรงต้นเป็นพุ่มหนาทึบรูปกรวย รากค่อนข้างลึกมีทั้งรากแก้วและรากแขนง เนื่องจากรากสามารถไปได้ลึก ดังนั้นเมื่อโตเต็มที่แล้วมังคุดสามารถทนสภาพต่อความแห้งแล้งได้ดี

ใบ ใบมีลักษณะเป็นใบเดี่ยว วงรีรูปไข่ เนื้อใบค่อนข้างหนา ผิวใบสีเขียวเข้ม หรือเขียวอมเหลืองเรียบเป็นมัน ท้องใบสีอ่อนกว่า ใบเหนียวและหนาคล้ายหนังสัตว์ มียางสีเหลือง ไม่ผลัดใบ ใบดกและเขียวตลอดทั้งปี

ดอก ดอกมีทั้งออกเป็นดอกเดี่ยวและดอกคู่ กลีบดอกสีแดงฉ่ำ กลีบเลี้ยงสีเขียวติดอยู่จนเป็นผล ออกตามซอกใบใกล้ๆ ปลายกิ่ง ซึ่งจะออกดอกเมื่อมีมังคุดอายุได้ประมาณ 2 ปีขึ้น

ผล ผลค่อนข้างกลม เปลือกด้านนอกแข็ง ด้านในอ่อนนุ่มสีม่วงชมพู ผลอ่อนสีเขียวอมเหลือง เมื่อแก่จัดจะมีสีม่วงแดง ยางมีสีเหลือง ลูกมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 4-6 เซนติเมตร เนื้อมีสีขาว กลิ่นหอมหวาน ฉ่ำน้ำ

เมล็ด ในมังคุดหนึ่งผลอาจจะมีเมล็ดหรือไม่มีก็ได้ขึ้นอยู่กับขนาดและอายุ

มังคุดมีเพียงสายพันธุ์เดียวเท่านั้น เนื่องจากเกสรตัวผู้จากดอกเป็นหมัน จึงไม่มีการผสมพันธุ์ระหว่างเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมีย มังคุดจึงไม่มีการพัฒนาสายพันธุ์ที่แตกต่าง ส่วนการติดของผลมังคุดเกิดจากการพัฒนาจากฐานดอกจนกลายเป็นผล แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นมังคุดอาจมีลักษณะที่แตกต่างกันเล็กน้อยตามสภาพแวดล้อมที่ปลูก

สรรพคุณมังคุด...ประโยชน์ด้านความงาม

หากพูดถึงเรื่องความงาม มังคุด ต้องเป็นผลไม้ที่ถูกนำมากล่าวถึงในหัวข้อนี้ด้วยแน่นอน เพราะเราทราบกันดีว่ามังคุดมีคุณสมบัติช่วยยับยั้งอนุมูลอิสระซึ่งเป็นศัตรูสำคัญของผิวและคอลลาเจน ส่วนสารสกัดจากเปลือกมังคุดก็มีประสิทธิภาพช่วยยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งจะช่วยให้สิวอุดตันบนใบหน้าลดลง และทำลายเซลล์ผิวที่ตายแล้วให้หลุดออกไปพร้อมกับกระตุ้นการทำงานของคอลลาเจนอีกด้วย

วิตามินในมังคุด...กับสาร แซนโทน สรรพคุณต้านมะเร็ง

สารสกัดจากเปลือกมังคุดมีผลต่อการเพิ่มจำนวนเม็ดเลือดขาวชนิดทีเอส1 และชนิดทีเอส17 ซึ่งสามารถช่วยกำจัดและป้องกันมะเร็งได้หลายชนิด และจากงานวิจัยของ ศ.พญสุมิตรา ทองประเสริฐ อาจารย์ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทย์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ที่ทดลองกับผู้ป่วยมะเร็งที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยเคมีบำบัดโดยให้รับประทานน้ำมังคุดสกัดร่วมกับอาหารธรรมชาติพบว่า ผู้บางรายเริ่มทานข้าวได้ อาการเจ็บปวดจากโรคบรรเทาลง ส่วนบางรายสามารถกลับบ้านไปทำงานได้ โดยรวมแล้วคุณภาพชีวิตดีขึ้น แม้ไม่หายจากโรคมะเร็งแต่ภูมิคุ้มกันดีขึ้น

15 สรรพคุณของมังคุด ประโยชน์เพื่อการรักษาโรค

1 มังคุดมีประโยชน์ต่อสุขภาพจิต ทราบหรือไม่ว่าการกินมังคุดเป็นประจำจะทำให้อารมณ์ดี จิตใจดี ช่วยลดความเครียด และป้องกันการเกิดโรคซึมเศร้า ทำให้ร่างกายสดชื่น กระปรี้กระเปร่า

2 มังคุดมีสรรพคุณเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง ปรับระบบภูมิคุ้มกันให้สมดุล จึงช่วยลดโอกาสจะเกิดโรคต่างๆ ได้น้อยลง เช่น ลดอาการของโรคภูมิแพ้ โรคหอบหืด การอักเสบในผู้ป่วยโรคเบาหวาน ตับเสื่อม ข้อเข่าเสื่อม โรคพาร์กินสัน ไทรอยด์เป็นพิษ ฯลฯ

3 มังคุดมีสรรพคุณลดคอเลสเตอรอล การกินมังคุดสุกช่วยลดคอเลสเตอรอลและลดไขมันที่ไม่ดีในเส้นเลือด รวมทั้งช่วยขยายตัวของหลอดเลือด ทำให้ลดความเสี่ยงจะเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ และโรคเกี่ยวกับทางเดินหัวใจ

4 มังคุดมีสรรพคุณในการจับอนุมูลอิสระได้ดีกว่าผลไม้ชนิดอื่นๆ ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อการช่วยชะลอวัยและการเกิดริ้วรอย บำรุงผิวพรรณให้เปล่งปลั่ง สดใส แข็งแรง

5 ในเนื้อมังคุดสุกมีกากใยอาหารที่สูง หากได้กินเป็นประจำจะทำให้ไม่มีปัญหาเรื่องการขับถ่าย ช่วยย่อยอาหารและท้องไม่ผูก

6 ประโยชน์ของมังคุดช่วยแก้ท้องเสีย หากมีอาการท้องเสีย ท้องร่วงเรื้อรัง หรือถ่ายเป็นมูกเลือด มังคุดสามารถช่วยรักษาได้นะ ด้วยการนำเปลือกมังคุดตากแห้งประมาณ 1 ลูก มาต้มกับน้ำปูนใสใช้ดื่มแต่น้ำ

7 มังคุดมีสรรพคุณรักษาสิว สารสกัดจากเปลือกมังคุดยังมีคุณสมบัติในการรักษาสิว ช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรียสาเหตุการเกิดสิว และลดการอักเสบได้ดีด้วย

8 ประโยชน์ของมังคุดในการลดน้ำหนัก ในทางการแพทย์ได้ยืนยันว่า กินมังคุดแล้วไม่ทำให้น้ำหนักขึ้นแน่นอน แม้ว่ามังคุดมีรสชาติหวาน แต่ก็มีแคลอรีน้อยและพลังงานต่ำ จึงเป็นอาหารเสริมที่ดีสำหรับการลดน้ำหนัก

9 มังคุดมีสรรพคุณรักษาโรคผิวหนัง ตามภูมิปัญญาพื้นบ้านหากนำเปลือกมังคุดแห้งมาต้มน้ำอาบหรือผสมปูนใช้ทาแก้โรคผิวหนัง เช่น กลาก เกลื้อน เชื้อรา ผดผื่นคัน ฯลฯ

10 มังคุดมีสรรพคุณรักษาและสมานแผลในช่องปาก หากเกิดอาการปากแตกก็ช่วยให้หายเร็วขึ้น ลดกลิ่นปาก บำรุงสุขภาพภายในช่องปากและเหงือกให้แข็งแรง และเสริมสร้างให้กระดูกแข็งแรงด้วย

11 มังคุดมีสรรพคุณลดและควบคุมระดับน้ำตาลได้ ซึ่งส่งผลช่วยป้องกันการเกิดโรคเบาหวาน

12 ประโยชน์ของมังคุดในด้านสายตา หากใครที่มีปัญหาเรื่องสายตา หรือกลัวว่าจะเกิดปัญหาเกี่ยวกับสายตา กินมังคุดเป็นประจำจะช่วยป้องกันปัญหานี้ได้

13 ประโยชน์ของมังคุด ป้องกันการเกิดเนื้องอกหรือมะเร็งชนิดต่างๆ ในร่างกายได้ดี โดยจากการวิจัยพบว่า สารสกัดจากมังคุดทั้งลูกช่วยเสริมสร้างเม็ดเลือดขาวชนิดที่มีฤทธิ์กำจัดและป้องกันการก่อเกิดเซลล์มะเร็งได้เกือบทุกชนิด

14 มังคุดมีสรรพคุณยับยั้งเชื้อ HIV คุณสมบัติทางการแพทย์ที่สำคัญของสารสกัดจากมังคุดอีกข้อคือ ช่วยยับยั้งเชื้อไวรัสเอชไอวีบางตัวได้ (แต่ไม่ได้ป้องกันเชื้อไวรัสเอชไอวี) โดยสารแซนโทนนั้นมีฤทธิ์ช่วยต้านและยับยั้งการติดเชื้อแบคทีเรียบางชนิด เชื้อรา เชื้อจุลินทรีย์ และเชื้อไวรัสต่างๆ อย่างเชื้อเอชไอวี หรือเชื้อวัณโรค

15 ประโยชน์จากเมล็ดของมังคุด ส่วนของเมล็ดมังคุดนั้นมีรสฝาดจึงทำให้ไม่มีใครกินมัน และอาจคิดว่ามันกินไม่ได้ แต่จริงๆ แล้วเรากินได้นะ แถมยังมีประโยชน์เพราะมีกรดไลโนเลอิกซึ่งร่างกายสร้างเองไม่ได้ แต่มีความต้องการและจะได้รับจากอาหารเท่านั้น

1. รักษาโรคผิวหนัง กลาก เกลื้อน ผดผื่นคันต่างๆ สามารถทำได้หลายวิธี เช่น นำเปลือกมังคุดตากแห้งแล้วมาต้มกับน้ำใช้อาบ หรือทาในบริเวณที่เป็น และนำเปลือกที่แห้งแล้วมาบดเป็นผงผสมในสีผึ้งเพื่อทาก็ได้เช่นกัน

2. นำเปลือกแห้งมาฝนกับน้ำปูนใส ใช้ทาเพื่อรักษาอาการน้ำกัดเท้า และรักษาแผลเปื่อย เนื่องจากเปลือกมังคุคนั้นมีฤทธิ์ฝาดช่วยสมานแผลและลดอาการอักเสบของผิวหนัง

3. น้ำต้มจากเปลือกมังคุด สามารถเป็นยาบรรเทาอาการท้องเสีย ท้องร่วงเรื้อรัง และโรคบิด

อาหาร มังคุดนอกจากทานสดๆ แล้ว ยังนำมาแปรรูปได้หลากหลายเช่น มังคุดกวน แยมมังคุด ลูกอมมังคุด มังคุดแช่อิ่ม เป็นต้น

ยาสมุนไพร เนื่องจากเปลือกมังคุดมีสรรพคุณทางยาหลากหลาย จึงมีการนำไปใช้ดูแลสุขภาพ ป้องกันและรักษาโรคต่างๆ เช่น นำเปลือกมาตากแห้งเพื่อนำมารักษาโรคผิวหนัง โรคน้ำกัดน้ำ ผดผื่นคันต่างๆ  หรือนำมาต้มดื่มสำหรับรักษาอาการท้องร่วง ท้องเดิน เป็นต้น

ผลิตภัณฑ์สำหรับดูแลผิว เปลือกมังคุดมีคุณสมบัติช่วยลดการอักเสบของผิวหนัง ยับยั้งแบคทีเรียต่างๆ จึงมีนำสารสกัดจากเปลือกมังคุดมาเป็นส่วนผสมในสบู่รักษาสิว ซึ่งนอกจากจะมีคุณสมบัติในการรักษาสิวแล้ว ยังสามารถระงับกลิ่นตัวรักษาโรคผิวหนังอย่างอื่นได้เป็นอย่างดี รวมทั้งสารจีเอ็ม-1 ในมังคุด ช่วยบำรุงผิวและบรรเทาอาการแพ้ จึงมีการนำใช้เป็นส่วนผสมในเครื่องสำอางต่างๆ

ทีนี้ก็คงหมดข้อกังขากันแล้วนะสำหรับตำแหน่งราชินีแห่งยารักษาโรคที่เราได้มอบให้แก่มังคุด ซึ่งดูจากประโยชน์ของมังคุด และสรรพคุณทางยาต่างๆ ที่มังคุดสามารถจัดการเหล่าโรคได้สารพัด แต่ว่าอะไรที่มากเกินไปก็ไม่ดี เพราะหากกินมังคุดมากจนเกินพอดีอาจเปลี่ยนเป็นโทษได้...โดยการกินมังคุดเป็นประจำเป็นสิ่งที่ดีแต่ก็ไม่ควรเกินวันละ 5 ลูก แล้วสุภาพก็จะดีขึ้นสมใจ

บทความอื่นๆ ที่เกี่ยวกับสรรพคุณ...ประโยชน์ของผลไม้