"น้ำมันสะระแหน่" สรรพคุณ-ประโยชน์ดีๆ ที่คนรักสุขภาพไม่ควรพลาด
"สะระแหน่" เป็นพืชที่มีกลิ่นหอม นอกจากนำใบสดมารับประทานแล้วยังมีการสกัดเอาน้ำมันหอมระเหยจากใบสะระแหน่ไปใช้ประโยชน์ในด้านอื่นๆ อีกมากมาย ซึ่งน้ำมันที่ได้นั้นก็มีประโยชน์หลายอย่างแต่ทั้งนี้ก็มีโทษต่อร่างกายด้วยเช่นกัน หากใช้ไม่ถูกวิธี ว่าแต่ประโยชน์และโทษจากน้ำมันสะระแหน่ หรือน้ำมันเปปเปอร์มิ้นต์ (Peppermint Oil) นั้นมีอะไรบ้าง สามารถศึกษาก่อนจะตัดสินใจนำน้ำมันสะระแหน่มาใช้ได้ที่นี่เลย
ที่มาและวิธีสกัดน้ำมันสะระแหน่
โดยทั่วไปวิธีที่นิยมนำมาใช้สกัดน้ำมันหอยระเหยจากพืชต่างๆ รวมทั้งสะระแหน่ด้วยคือ การกลั่น โดยความร้อนจากการกลั่นจะทำให้ได้น้ำมันในสะระแหน่ละลายออกมาเป็นไอผสมมากับน้ำร้อน หรือไอน้ำที่ใช้ในการกลั่นนั่นเอง จะทำให้ไดน้ำมันหอมระเหยคุณภาพดี ซึ่งการกลั่นนี้จะมีอยู่ 3 รูปแบบดังนี้
1. กลั่นด้วยน้ำร้อน
วิธีสกัดน้ำมันสะระแหน่ด้วยน้ำร้อนเป็นวิธีที่ง่ายที่สุดในการกลั่น วิธีนี้สะระแหน่จะต้องจมอยู่ในน้ำทั้งหมด แล้วให้ความร้อนกับน้ำ น้ำจะซึมเข้าไปที่ใบแล้วนำพากลิ่นออกมา ข้อควรระวังคือ บางครั้งใบสะระแหน่นั้นเบามาก อาจจะลอยไปมาอย่างอิสระหรือจมได้ไม่หมด หรือได้รับความร้อนไม่สม่ำเสมอ ทำให้บางจุดร้อนกว่าที่อื่นจนมีกลิ่นเห็นไหม้ติดมากับน้ำมันหอมระเหยที่ได้นั่นเอง
2. กลั่นด้วยน้ำและไอน้ำ
วิธีสกัดน้ำมันสะระแหน่นี้จะนำตะแกรงมาวางไว้เหนือน้ำ ใบสะระแหน่จะไม่โดนน้ำเลย นำใบสะระแหน่มาวางบนตะแกรง ต้มน้ำให้เดือด ไอน้ำร้อนๆ จะผ่านสะระแหน่ขึ้นไปด้านบน น้ำมันหอมระเหยจะมีคุณภาพมากกว่าวิธีกลั่นด้วยน้ำร้อน จึงเป็นวิธีที่ค่อนข้างได้รับความนิยมสำหรับการสกัดน้ำมันหอมระเหยในเชิงการค้า
3. กลั่นด้วยไอน้ำ
วิธีสกัดน้ำมันสะระแหน่วิธีนี้คล้ายกับวิธีที่ 2 แต่ว่าหม้อกลั่นต้องไม่มีน้ำอยู่เลย นำตะแกรงมาวางเหนือหม้อกลั้น นำใบสะระแหน่มาวางบนตะแกรง แล้วส่งไอน้ำร้อนจัดไปที่หม้อใต้ตะแกรงให้ไอน้ำผ่านใบสะระแหน่ วิธีนี้สามารถสกัดน้ำมันหอมระเหยได้เร็วและได้น้ำมันปริมาณมาก
11 สรรพคุณและประโยชน์ของน้ำมันสะระแหน่ ประโยชน์ในการดูแลสุขภาพ
1. น้ำมันสะระแหน่มีสรรพคุณใช้สูดดม ลดการวิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน อาการเมารถ เมาเรือต่างๆ ช่วยให้สดชื่น เย็นสบาย ผ่อนคลาย ลดอาการปวดศีรษะ ปวดไมเกรน
2. น้ำมันสะระแหน่มีสรรพคุณเป็นน้ำมันนวด โดยการนำมาเจือจางแล้วนวดตามร่างกาย บรรเทาอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ร่างกายอ่อนล้า ลดความเครียด กระตุ้นการไหลเวียนเลือด
3. น้ำมันสะระแหน่มีสรรพคุณลดอาการปวด บวม อักเสบ ของกล้ามเนื้อและผิวหนังที่เกิดจากแมลงและสัตว์มีพิษกัดต่อย
4. น้ำมันสะระแหน่ช่วยลดผด ผื่น คัน ลมพิษ ที่เกิดจากอากาศร้อน ภูมิแพ้
5. น้ำมันสะระแหน่มีสรรพคุณในการยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อรา จุลินทรีย์ แบคทีเรียต่างๆ นำมานวดหรือหมักผม บรรเทาโรคเชื้อราบนหนังศีรษะและรังแคได้
6. ประโยชน์ของน้ำมันสะระแหน่ใช้บำรุงผิวได้ โดยนำน้ำมันที่เจือจางแล้วมาทาผิว ช่วยบำรุงผิว ลดอาการแสบหรือผิวไหม้จากแสงแดด
7. น้ำมันสะระแหน่ใช้ประโยชน์แทนยาฆ่าแมลงได้ โดยนำน้ำมันสาระแหน่มาผสมน้ำแล้วฉีดพ่นในบ้าน ไล่มด แมลงสาป หนูและยุงได้
8. สรรพคุณของน้ำมันสะระแหน่ช่วยดับกลิ่นได้ ไม่ว่าจะเป็นการป้องกันกลิ่นอับ กลิ่นเหม็นและโรคเชื้อราที่เท้าโดยนำมาผสมน้ำแล้วฉีดเป็นสเปรย์ที่เท้าได้
9.น้ำมันสะระแหน่ใช้ผสมคู่กับน้ำมันหอมระเหยชนิดอื่นๆ ได้ เช่น น้ำมันลาเวนเดอร์ น้ำมันเมล็ดองุ่น แล้วนำมาทา ถู นวด แก้ปวดเมื่อยหรือหยดผสมลงในอ่างอาบน้ำ บรรเทาอาการครั่นเนื้อครั่นตัว ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
10. น้ำมันสะระแหน่มีสรรพคุณของเมนทอล ซึ่งองค์ประกอบสำคัญอย่างหนึ่งในน้ำมันสะระแหน่หรือที่เรียกว่าเกล็ดสะระแหน่ มีกลิ่นหอมเย็น มักนำมาใช้แต่งกลิ่นและแต่งรสให้ยา มีฤทธิ์เป็นยาชาอย่างอ่อน ลดอาการปวดบวมที่ผิวหนังและลดอาการบวมของหลอดเลือดในจมูก
11. น้ำมันหอมระเหยจากสะระแหน่มีการนำไปใช้ประโยชน์กันอย่างกว้างขวางในอุตสาหกรรม เช่น อุตสาหกรรมยา อุตสาหกรรมเครื่องสำอางและธุรกิจสปา อุตสาหกรรมอาหารและผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพต่างๆ เป็นต้น
วิธีใช้ เลือกซื้อ และเก็บรักษาน้ำมันสะระแหน่
1. เลือกน้ำมันสะระแหน่ที่บรรจุในขวดสีทึบ รวมทั้งวางให้พ้นจากแสงแดด เนื่องจากแสงแดดจะลดประสิทธิภาพของน้ำมันลง กลิ่นหอมจะลดลงด้วย
2. เลือกน้ำมันสะระแหน่ที่สกัดจากสะระแหน่จริงๆ ไม่ใช่น้ำหอมสังเคราะห์ โดยสังเกตได้จากฉลากที่มีคำว่า Fragrance oil หรือ Perfume oilไว้ข้างขวดซึ่งเป็นน้ำหอมที่ควรหลีกเลี่ยง เพราะน้ำหอมที่ถูกสังเคราะห์ขึ้นมาแทบจะไม่มีผลใดๆในการบำบัดอาการต่างๆ
3. เลือกน้ำมันสะระแหน่บรรจุขวดแก้ว เพราะหากจะซื้อน้ำมันหอมระเหยที่เข้มข้นไม่ผ่านการเจือจาง ควรเลือกที่บรรจุในขวดแก้ว เพราะน้ำมันหอมระเหยอาจจะทำให้ขวดพลาสติกนั้นอาจจะละลายได้ แต่ถ้าเป็นน้ำมันที่ผ่านการเจือจางมาแล้วสามารถบรรจุในขวดพลาสติกได้ ไม่เป็นอะไรเนื่องจากปริมาณน้ำมันหอมระเหยนั้นน้อยมาก
4. เลือกน้ำมันสะระแหน่ที่มีราคาเหมาะสม ไม่ถูกจนผิดสังเกตุ พราะน้ำมันหอมระเหยส่วนใหญ่รวมทั้งน้ำมันสะระแหน่ หากสกัดมาจากพืชจริงๆ มักจะมีราคาค่อนข้างสูง หากพบเห็นน้ำมันหอมระเหยที่ราคาต่ำกว่าที่ควรจะเป็นให้ระวังไว้ว่าอาจจะเป็นน้ำหอมที่ถูกสังเคราะห์กลิ่นขึ้นมาหรือเป็นน้ำมันหอมระเหยที่ผ่านการเจือจางมาแล้ว
5. น้ำมันสะระแหน่สามารถเก็บได้นานประมาณ 2 ปี หากนานกว่านั้นอาจจะเสื่อมสภาพได้ เมื่อไปซื้อน้ำมันสะระแหน่แล้วพบว่ามีมีการตกตะกอนอยู่ที่ก้นขวดนั่นหมายความว่าเริ่มเสื่อมสภาพแล้ว ไม่ควรซื้อ
6. ควรเก็บน้ำมันสะระแหน่ไว้ในที่แห้งและเย็น เช่น ตู้เย็น เพื่อรักษาคุณภาพที่ดีของน้ำมันเอาไว้
7. เจือจางน้ำมันสะระแหน่ก่อนนำมาใช้ การนำน้ำมันสะระแหน่มาใช้งานอย่างเช่น การนวดตัว ควรนำมาเจือจางก่อน เพราะความเข้มข้นของน้ำมันสะระแหน่อาจจะทำให้เกิดการระคายเคืองที่ผิวหนังได้
ข้อควรรู้-ควรระวัง ก่อนนำน้ำมันสะระแหน่ไปใช้
1. สำหรับสตรีมีครรภ์ควรหลีกเลี่ยงการใช้งานน้ำมันสะระแหน่เพราะอาจจะมีผลต่อเด็กในครรภ์ได้
2. ไม่ควรใช้น้ำมันสะระแหน่กับเด็กเล็ก หรือกับผู้ที่มีผิวบอบบางแพ้ง่าย
3. สำหรับน้ำมันสะระแหน่เข้มข้น ไม่ควรให้สัมผัสกับผิวหนังหรือสูดดมโดยตรงก่อนจะเจือจาง
4. ไม่ควรใช้กับบริเวณที่ผิวบอบบางเช่น รอบริมฝีปากและรอบดวงตา
5. การสูดดมน้ำมันสะระแหน่ รวมทั้งยาดม ยาหอมที่มีส่วนผสมของน้ำมันสะระแหน่ หากสูดดมติดต่อกันเป็นระยะเวลานานอาจทำให้ทางเดินหายใจเกิดการระคายเคืองและปอดอักเสบได้
น้ำมันสะระแหน่ น้ำมันหอมระเหยที่เต็มไปด้วยสรรพคุณดีๆ ถึงแม้จะมีประโยชน์มากมายแต่ถ้าใช้ไม้ถูกต้องก็มีโทษต่อร่างกายได้ ดังนั้นควรใช้อย่างระมัดระวังและใช้ในปริมาณที่พอดี