14 สรรพคุณ...ประโยชน์ของส้ม หวานอมเปรี้ยว วิตามินซีสูง

“ส้ม” ถูกยกตำแหน่งให้เป็น “น้ำนางเอก” เพราะในละครที่เราชอบดูกัน นางเอกมักจะสั่งแต่น้ำส้ม รสนุ่มนวล ไร้แอลกอฮอล์มาดื่ม จนกลายเป็นวลีฮิตติดปากกันมานาน แต่เรารู้หรือไม่ว่า...ส้มไม่ได้เป็นน้ำนางเอกแค่เพียงในละคร แต่ส้มยังเป็นนางเอกในชีวิตจริงของคนเราด้วย นั่นก็เพราะส้มเป็นผลไม้ที่มีรสหวานอมเปรี้ยว จัดเป็นผลไม้ตระกูล Citrus ที่อุดมไปด้วยวิตามินต่างๆ ที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย ได้แก่ วิตามินเอ (เบต้าแคโรทีน) วิตามินบี วิตามินซี วิตามินดี แคลเซียม โพแทสเซียม ฟอสฟอรัส เหล็ก และคอลลาเจน เรียกว่า แค่วิตามินทั้งหลายเหล่านี้ก็ทำให้ส้มมีสรรพคุณและประโยชน์มากมายเลยทีเดียว

ส้ม เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก เชื่อกันว่าส้มหลายชนิดที่อยู่ในตระกูลเดียวมีถิ่นกำเนิดที่พื้นที่เขตร้อนของทวีปเอเชีย สำหรับประเทศไทยไม่พบหลักฐานว่าเริ่มปลูกส้มกันเมื่อไรแต่เชื่อว่าเป็นถิ่นกำเนิดอีกแหล่งหนึ่งเหมือนกัน เนื่องจากพบพืชตระกูลเดียวกับส้มหลายชนิดในป่าหลายแห่งที่ประเทศไทย

พืชตระกูลส้มในไทยที่มีมานานแล้วเช่น ส้มโอ มะกรูด เป็นต้น ส่วนส้มเขียวหวานมีประวัติไม่ชัดเจน อาจเกิดจากการเพาะพันธุ์หรือนำเข้ามาปลูกก็ได้ ส่วนการตั้งชื่อว่า "ส้มเขียวหวาน" นั้นเนื่องจาก ถึงแม้ผลจะแก่จนสุกแล้ว เปลือกก็ยังเขียวแต่รสชาติหวาน ส้มเป็นพืชที่มีวิตามินซีสูง นอกจากนี้ยังมีแคลเซียมและวิตามินอื่นๆ ซึ่งการใช้ประโยชน์ไม่ใช่แค่มารับประทานเท่านั้นแต่เปลือกก็สามารถนำมาใช้ประโยชน์อย่างอื่นได้ด้วย

ลำต้น ส้มที่ปลูกกันโดยทั่วไป มักจะเป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก-กลาง ซึ่งจะมีความสูงแตกต่างกันไปตามชนิดของส้ม ทรงพุ่มจะโปร่ง กิ่งก้านสาขาแผ่เป็นพุ่ม มีหนามตามกิ่ง และมีตา รากโดยปกติจะมีรากขนาดใหญ่หนึ่งรากคือรากแก้วและมีรากฝอยเล็กๆ แตกออกมาจากรากแก้ว รากส้มจะมักไม่แทงรากลงลึกมากนัก

ใบ ใบส้มเป็นใบเดี่ยว มี 2 ส่วน คือแผ่นใบและหูใบ โดยแผ่นใบนั้นจะใหญ่กว่าหูใบ เรียวยาวคล้ายโล่ มีสีเขียวเข้ม มีเส้นกลางใบเห็นชัดเจนและมีเส้นจากเส้นกลางใบไปยังขอบใบอีกหลายเส้น ปลายใบมีทั้งแหลมและป้าน ขอบใบหยักเล็กน้อย ผิวใบเรียบเป็นมัน ส่วนหูใบนั้นส่วนใหญ่จะเล็กแต่บางใบก็อาจจะใหญ่เท่าๆ แผ่นใบเลยก็ได้ มีลักษณะคล้ายปีกหรือรูปหัวใจ บนใบจะมีน้ำมันหอมระเหยอยู่ซึ่งกลิ่นจะแตกต่างกันไปตามชนิดของส้ม

ดอก มักเกิดที่ปลายกิ่งหรือยอด อาจเป็นดอกเดี่ยวหรือดอกช่อก็ได้ เป็นดอกสมบูรณ์เพศ กลีบดอกเป็นสีขาว หรืออมเขียวเล็กน้อย เมื่อดอกยังไม่บาน ผิวของกลีบดอกจะมีจุดๆอยู่ทั่วทั้งกลีบ เกสรตัวผู้ตรงปลายสีเหลือง มีหลายอันล้อมรอบเกสรตัวเมียอยู่ ส่วนเกสรตัวเมียอยู่ตรงกลาง มีลักษณะเป็นแท่งกลมปลายแบนๆ คล้ายจาน มีกลิ่นหอมมาก

ผล ส้มส่วนใหญ่มักมีรูปทรงค่อนข้างกลม เปลือกเต็มไปด้วยน้ำมันหอมระเหย ก่อนถึงเนื้อส้มจะมีเยื่อหุ้มอีกชั้นหนึ่ง เนื้อส้มหนึ่งผลจะมีหลายกลีบเชื่อมติดกัน รสชาติหวานหรือเปรี้ยวขึ้นอยู่กับชนิดพันธุ์

เมล็ด เมล็ดจะมีเกือบทุกกลีบและอยู่รวมๆ กันตรงกลางผล ส้มแต่ละชนิดมีลักษณะและขนาดของเม็ดไม่เท่ากัน

1. ส้มโอ ผลขนาดใหญ่ รูปทรงไม่ค่อยแน่นอน ขั้วจุกใหญ่และแข็งแรง ส้มโอที่อายุมากอาจสูงได้ถึง 7 เมตร เปลือกชั้นกลางหนามากและนุ่มนิ่ม เนื้อส้มโอมีหลายสี เช่นสีขาวใส สีชมพู สีแดง เป็นต้น ประเทศถือเป็นประเทศที่มีพันธุ์ส้มโอมากที่สุด และส้มโอที่ปลูกมีคุณภาพดีที่สุด

2. ส้มเขียวหวาน ลำต้นขนาดเล็ก สูงราวๆ 2.5-3 เมตรเท่านั้น ทรงพุ่มค่อนข้างหนาแน่นกว่าส้มอื่นๆ ผลขนาดไม่ใหญ่มาก กลมแต่แป้นเล็กน้อย เปลือกบางและเรียบ บริเวณด้านล่างเป็นแอ่งเว้าเล็กน้อย รสหวานอมเปรี้ยว นิยมรับประทานทั้งแบบผลสดและคั้นน้ำ

3. ส้มเกลี้ยง เป็นไม้ผลขนาดกลาง ผลขนาดปานกลางถึงใหญ่ กลิ่นหอม รสชาติหวานอร่อย ไส้แน่นไม่กลวง เปลือกติดกับเนื้อ ผลอ่อนเป็นสีเขียว ผลแก่สีอมเหลืองถึงเหลืองจัด

5. ส้มเช้ง ผลค่อนข้างกลม เปลือกหนา ปอกเปลือกยากเล็กน้อย ผลอ่อนสีเขียวเข้ม ผลแก่สีเขียวอมเหลือง เนื้อฉ่ำน้ำ รสชาติเปรี้ยวอมหวาน

สรรพคุณ และประโยชน์ของน้ำส้ม 1 แก้ว

"น้ำนางเอก" อย่างส้มจึงเป็นน้ำผลไม้ยอดนิยม แต่กว่าจะได้น้ำส้มสด 1 แก้ว เราต้องใช้ผลส้มมาคั้นน้ำประมาณ 3-10 ผล ขึ้นอยู่กับขนาดของผลส้ม ในน้ำส้มสด 1 แก้ว จึงมีสารอาหารมากเป็น 4 เท่าของส้ม 1 ผล และให้ปริมาณวิตามินเพียงพอต่อความต้องการของร่างกายในหนึ่งวัน มีเบต้าแคโรทีนที่จะเปลี่ยนเป็นวิตามินเอในร่างกาย มีกรดอินทรีย์ทำให้ร่างกายดูดซึมเกลือแร่ในอาหาร ทำให้ดูดซึมธาตุเหล็กและแคลเซียมได้ดี และยังกำจัดอนุมูลอิสระในร่างกายอย่างได้ผล

ทานส้มอย่างไร ให้ได้ประโยชน์สูงสุด

ส้มผลเล็ก...เพียบสรรพคุณ ประโยชน์บำรุงร่างกาย

1 ส้มมีสรรพคุณเป็นยาบำรุงร่างกายชั้นเยี่ยม เพราะแค่เพียงเรากินส้มสด 100 กรัม จะได้รับเบต้าแคโรทีนถึง 82 ไมโครกรัม และวิตามินซี 42 มิลลิกรัม เพียงพอต่อความต้องการของร่างกายต่อวัน

2 ประโยชน์ของส้มช่วยชะลอริ้วรอยแห่งวัย ทำให้หน้าใส เมื่อเราอายุมากขึ้น คอลลาเจนในร่างกายจะสังเคราะห์ได้น้อยลง แต่ส้มสามารถเสริมสร้างคอลลาเจนได้ เมื่อเรากินส้มเป็นประจำจึงช่วยลบเลือนริ้วรอยแห่งวัย ช่วยให้ผิวมีความยืดหยุ่น ไม่แห้งแตก ทำให้หน้าใส

3 เบต้าแคโรทีนในส้มมีสรรพคุณต้านอนุมูลอิสระ ที่จะมาทำลายเซลล์ผิวหนังของเราให้เหี่ยวย่น อันเป็นบ่อเกิดริ้วรอยแห่งวัย เบต้าแคโรทีนจะช่วยชะลอความเสื่อมในร่างกาย ทำให้ผิว เส้นผม มีสุขภาพดี ทั้งยังทำให้ผนังหลอดเลือดและเส้นเลือดฝอยแข็งแรง คนที่กินส้มเป็นประจำจึงมักหน้าใส

4 ส้มมีแคลเซียมและวิตามินดีใกล้เคียงกับนม แคลเซียมที่ได้จากส้มจะไปเสริมสร้างกระดูก และยิ่งได้รับวิตามินซี และวิตามินดีที่เพียงพอจะช่วยเพิ่มกระบวนการดังกล่าวให้ได้ผลดียิ่งขึ้น

5 วิตามินซีสูงในส้มช่วยรักษาอาการโรคเลือดออกตามไรฟันได้ แต่ในส้มมีกรดอะซีติกที่อาจทำลายสารเคลือบฟัน จึงไม่ควรแปรงฟันภายในหนึ่งชั่วโมงหลังจากกินหรือดื่มน้ำส้ม

6 ประโยชน์ของส้มทำเป็นน้ำดื่มแก้หระหาย การดื่มน้ำส้มช่วยแก้กระหาย เพิ่มความกระปรี้กระเปร่า ทำให้ร่างกายสดชื่น

7 วิตามินซีในส้มมีสรรพคุณช่วยบำรุงสายตา ป้องกันการเกิดโรคต้อกระจกได้

8 ประโยชน์ของการกินส้มช่วยลดภาวะความเครียด คนที่มีความเครียด นอนไม่หลับ ก่อนนอนให้ลองกินส้ม 2 ผล ติดต่อกันหลายๆ วัน จะคลายความเครียดลงได้

9 ส้มช่วยป้องกันการเป็นอัมพาต หากกินผลไม้ตระกูลส้มเป็นประจำ

10 ส้มมีกากใยสูง ประโยชน์ป้องกันท้องผูก เพราะกากใยในส้มช่วยในการขับถ่ายได้ดี มีสรรพคุณเป็นยาระบายอ่อนๆ

11 เปลือกส้มมีสรรพคุณเหมือนยาดม  เนื่องจากเปลือกส้มมีน้ำมันหอมระเหย ช่วยแก้อาการวิงเวียนศีรษะได้ ทำให้ร่างกายรู้สึกผ่อนคลายและช่วยกระตุ้นระบบประสาทได้ดี

12 เปลือกส้มมีสารที่ช่วยลดคอเลสเตอรอล ลดระดับน้ำตาลในเลือด และช่วยกรองสารพิษในตับ หากกินส้มที่เสิร์ฟพร้อมเปลือกคู่กับอาหารที่เป็นเนื้อสัตว์ จะช่วยย่อยอาหารที่มีไขมันสูงได้ดี

13 เปลือกส้มมีฤทธิ์ทำลายเซลล์มะเร็งได้

14 เปลือกส้มมีสรรพคุณแทนยากันยุง  โดยนำเปลือกส้มแห้งมาจุดไฟจนมีกลิ่นหอม ใช้ไล่ยุงได้ น้ำมันระเหยในเปลือกส้มจะฟุ้งส่งกลิ่นหอม ช่วยไม่ให้ยุงมารบกวนเรา

1. เปลือกส้มมีน้ำมันหอมระเหยอยู่มาก สามารถนำมาทำเครื่องหอมต่างๆ โดยตากให้แห้งแล้วผสมกับเครื่องหอมอื่นๆ วางไว้ในบ้านช่วยให้กลิ่นหอมสดชื่น นอกจากนี้เปลือกส้มสดก็สามารถใช้ดับกลิ่นได้เลยเช่นกัน เช่น ลดกลิ่นเหม็นในถังขยะ ในห้องน้ำ ตู้เย็น ตู้ผ้า เป็นต้น

2. เปลือกสดใช้ไล่มดได้ โดยนำไปวางตามจุดต่างๆที่เหล่ามดเดินผ่านกันเป็นประจำ

3. ใช้ขัดเงาของใช้จำพวกสแตนแลส โดยการโรยเกลือเล็กน้อยลงไปที่ผิวส้มแล้วนำไปขัดๆถูๆได้เลย คราบดำหมองต่างๆจะหายไป

4. เปลือกส้มสามารถใช้สูดดมเมื่อเกิดอาการวิงเวียนศีรษะ รวมทั้งกลิ่นของเปลือกส้มยังช่วยให้ร่างกายสดชื่นและผ่อนคลายด้วย

5. เปลือกส้มที่แห้งแล้วสามารถนำไปจุดหรือเผาไฟเพื่อยุงและแมลงได้

6. เปลือกส้มบางชนิดสามารถนำมาทำอาหารได้ เช่น เปลือกส้มโอเชื่อม แยมเปลือกส้ม เป็นต้น แต่การนำเปลือกส้มมาทำอาหารควรระมัดระวังเรื่องยาฆ่าแมลงและสารที่ใช้เคลือบเปลือก

เห็นหรือยังล่ะว่า “ส้ม” ผลเล็กๆ แต่สรรพคุณและคุณประโยชน์ของส้มไม่เล็กเลย หากใครอยากสุขภาพดี หน้าตาสดใส ดูอ่อนกว่าวัย อย่าลืมหาส้มมาติดบ้านไว้กินเป็นประจำ รับรองว่าคุณจะห่างไกลหมออย่างแน่นอน ที่สำคัญเมื่อทานส้มแล้ว อย่าทิ้งเปลือกนะค่ะ นำไปตากแดดให้แห้ง ใส่ถาด จุดไล่ยุง ในช่วงตอนหัวค่ำที่ยุงชุกชุมได้ดีอีกด้วยค่ะ เรียกว่าประโยชน์ของส้ม...คุ้มค่า น่าซื้อมาทานสุดๆ

บทความอื่นๆ ที่เกี่ยวกับ สรรพคุณ...ประโยชน์ของผลไม้