สมุนไพรน่ารู้ อายุรวัฒน์เวชศาสตร์ August 25, 2016 Share 1 Tweet Pin 0 11 สรรพคุณ...ประโยชน์ของข่อย ไม้มงคล ตัวช่วยบำรุงธาตุ รักษาฟัน หากเอ่ยถึง “ข่อย” (Siamese rough bush) เรามักนึกถึงสมัยโบราณที่ผู้คนมักนำข่อยมาทุบให้แตกแล้วใช้แปรงทำความสะอาดช่องปากและฟัน ซึ่งในสมัยนั้นข่อยถือเป็นผู้ช่วยดูแลรักษาช่องปากและฟันได้ดี นอกจากนั้นข่อยยังทำให้เรานึกถึง “สมุดข่อย” ที่ใช้จดจารบันทึกความเป็นมาต่างๆ ทางประวัติศาสตร์แทนสมุดในทุกวันนี้ ทำให้เราได้รู้ว่ามีการนำข่อยมาใช้ประโยชน์ในหลากหลายรูปแบบ แต่นอกจากประโยชน์ข้างต้นแล้วข่อยยังมีประโยชน์อีกมากมายที่เราคาดกันไม่ถึงกันเลย รู้อย่างนี้แล้ว...เราไปทำความรู้จักกับสรรพคุณและประโยชน์ของข่อยกันดีกว่า “ข่อย” อีกหนึ่งไม้มงคลที่ควรปลูกไว้รอบบ้านปัจจุบันผู้คนนิยมปลูกต้นข่อยไว้เพื่อทำรั้ว โดยอาจมีการดัดปรับแต่งเป็นรูปร่างต่างๆ เรียกว่า “ต้นข่อยดัด” ซึ่งคนโบราณเชื่อว่าข่อยเป็นไม้มงคล หากปลูกในวันเสาร์เอาไว้รอบๆ บ้าน และปลูกทางทิศตะวันออกจะทำให้ผู้อยู่อาศัยมีความอดทน แข็งแกร่ง มีความมั่นคง ช่วยป้องกันศัตรูหรือผู้ไม่หวังดี ส่วนใบข่อยยังใช้นำมาพัดโบกเพื่อขับไล่สิ่งชั่วร้ายออกไปจากบ้านได้ด้วย "ข่อย" จัดเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง ลำต้นและกิ่งคดงอ มีปุ่มอยู่รอบๆ ต้นหรือเป็นพูเป็นร่อง เปลือกต้นบางขรุขระแตกเป็นแผ่นบางๆ มีสีเทาอ่อน และมักมียางสีขาวข้นเหนียวๆ ซึมออกมา ใบข่อยมีลักษณะเป็นใบเดี่ยว รูปรีแบบไข่หัวกลับเรียงสลับกัน โคนใบสอบ ปลายใบแหลม ขอบใบหยัก แผ่นใบมีสีเขียว เนื้อใบค่อนข้างหนา ผิวใบสากคล้ายกระดาษทรายทั้งสองด้านส่วนดอกข่อยจะออกดอกเป็นช่อสีขาวเหลืองอ่อน โดยจะออกตามปลายกิ่ง ตามซอกใบ ดอกเดี่ยวรวมกันเป็นกระจุก ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียจะแยกอยู่ต่างดอกกัน นิยมขยายพันธุ์โดยการใช้รากปักชำ กิ่งปักชำ และการเพาะมล็ด เมื่อโตเต็มที่จะมีความสูงได้ถึง 5-15 เมตร ทั้งนี้ แต่ละท้องถิ่นจะมีชื่อเรียกต้นข่อยแตกต่างกันออกไป ภาคเหนือเรียกว่า “กักไม้ฝอย” ภาคอีสานเรียก “ส้มผ่อ” ภาคใต้เรียก “ขันตา” หรือ “ขรอย” เขมรเรียก “สะนาย” เป็นต้น โดยพบได้มากแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และในประเทศไทย11 สรรพคุณของข่อย ประโยชน์ที่มากกว่าดูแลช่องปากและฟัน1. ข่อยมีสรรพคุณช่วยบำรุงธาตุในร่างกาย และสามารถใช้เป็นยาบำรุงหัวใจได้ โดยพบว่าใบข่อยมีสารบำรุงหัวใจมากกว่า 30 ชนิด2. สรรพคุณของเมล็ดข่อยกินเป็นยาอายุวัฒนะ ช่วยทำให้เจริญอาหาร3. ประโยชน์ของข่อยช่วยให้ฟันแข็งแรง ไม่ปวดฟัน ฟันไม่ผุ ช่วยแก้รำมะนาด โดยใช้กิ่งสดประมาณ 5-6 นิ้วฟุต นำมาหั่นต้มใส่เกลือแล้วเคี่ยวให้งวด จนเหลือน้ำแค่ครึ่งเดียว นำมาอมกลั้วปากเช้าและเย็น4. เมล็ดข่อยช่วยฆ่าเชื้อในช่องปากและทางเดินอาหารได้ดี โดยให้นำเมล็ดมาต้มน้ำอมบ้วนปาก5. ประโยชน์ของเปลือกของต้นข่อยช่วยแก้ริดสีดวงจมูก โดยใช้เปลือกต้นนำมามวนทำเป็นยาสูบ6. เปลือกข่อยมีสรรพคุณช่วยดับพิษภายในร่างกาย ช่วยแก้ไข้ โดยนำเปลือกมาต้มกับน้ำแล้วดื่ม7. เปลือกข่อยช่วยแก้อาการท้องร่วง บิด ท้องเสีย โดยให้ดื่มน้ำต้มจากเปลือกข่อย แต่หากมีอาการท้องผูกให้นำใบข่อยสดๆ มาปิ้งไฟชงกับน้ำดื่ม ใช้เป็นยาระบายอ่อนๆ ได้8. เปลือกข่อยช่วยรักษาแผล รักษาโรคผิวหนัง ช่วยฆ่าเชื้อจุลินทรีย์ได้9. ประโยชน์ของข่อยบรรเทาปวดประจำเดือนได้ สำหรับสตรีที่มีอาการปวดมดลูกในระหว่างมีประจำเดือน ให้นำใบข่อยมาคั่วให้แห้งแล้วชงกับน้ำดื่ม จะช่วย บรรเทาอาการได้10. ยางจากต้นข่อยมีน้ำย่อยที่ชื่อว่า milk (lotting enzyme) มีประโยชน์ในการช่วยย่อยน้ำนมได้ดี และยางข่อยยังนำมาใช้กำจัดแมลงได้ด้วย11. ไม้จากต้นข่อยนำมาใช้ทำเป็นสมุดไทยหรือสมุดข่อยได้ ดังที่ในอดีตนำไม้จากต้นข่อยมาทำเป็นสมุด เพราะเนื้อไม้ข่อยมีความคงทนแข็งแรงเห็นหรือยังว่าสรรพคุณและประโยชน์ของข่อยเป็นพืชสมุนไพรที่มีคุณค่าส่งต่อกาลเวลามาถึงเราตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน หากใครที่กำลังมองหาไม้มงคลมาปลูกไว้ที่บ้านเพื่อความสวยงามและเป็นมงคล ทั้งยังสามารถนำส่วนต่างๆ ของต้นมาใช้ประโยชน์ทางสมุนไพรเพื่อดูแลบำบัดรักษาอาการที่เกิดกับคนเราได้ด้วย ก็อย่าลืมพิจารณา “ข่อย” มาปลูกไว้ใกล้ๆ ตัวคุณบทความอื่นๆ ที่เกี่ยวกับสรรพคุณ...ประโยชน์ของสมุนไพรน่ารู้ 14 สรรพคุณ…ประโยชน์ของมะรุม สมุนไพรพื้นบ้าน ยาดีต่อสุขภาพ 7 สรรพคุณ...ประโยชน์ของจิงจูฉ่าย ต่อกรกับมะเร็งร้าย ช่วยปรับสมดุลร่างกาย 14 สรรพคุณ…ประโยชน์ของใบบัวบก แก้ช้ำในว่าดีแล้ว ใช้แก้โรคยิ่งดีใหญ่ 15 ประโยชน์…สรรพคุณของรางจืด สุดยอด “สมุนไพรถอนพิษ”