“ยี่หร่า” สรรพคุณ-ประโยชน์ของพืชพันธุ์ดี มีคุณค่ามากกว่าความเผ็ดร้อน

“ยี่หร่า” พืชกินใบที่มีลักษณะคล้ายกะเพราแต่มีขนาดใหญ่กว่า ด้วยรสชาติเผ็ดร้อนถึงใจ ทำให้สมัยก่อนยี่หร่าถูกนำมาประกอบอาหารเพื่อเพิ่มรสและกลิ่นหอมๆ ให้อาหาร แต่ปัจจุบันยี่หร่าหารับประทานยากไปสักนิด บางคนอาจจะไม่รู้จักหรือจำสับสนกับเมล็ดยี่หร่าด้วยซ้ำ เป็นที่น่าเสียดายไม่น้อยหากไม่รู้จักพืชที่ช่วยชูรสอร่อยล้ำให้อาหารได้ยิ่งกว่ากะเพราหรือดีปลี ดังนั้นไปทำความรู้จักสรรพคุณและประโยชน์ของยี่หร่าให้มากขึ้นกันดีกว่า

ยี่หร่า พืชสวนครัวพื้นบ้านชนิดหนึ่งที่จัดอยู่ในวงศ์กะเพรา เป็นไม้ล้มลุก เป็นพืชพื้นเมืองของเอเชียตะวันตกและทวีปยุโรป กลิ่นหอมฉุนเป็นเอกลักษณ์ มีชื่อเรียกตามท้องถิ่นเช่น จันทร์หอม เนียม เนียมต้น หอมป้อม จันทร์ขี้ไก่(ภาคเหนือ), กะเพราควาย โหระพาช้าง (ภาคกลาง) เป็นต้น หากจะพูดถึงยี่หร่าแล้ว โดยทั่วไปมี 2 ชนิดคือ ยี่หร่าที่นำผลมาใช้เป็นยาและเครื่องเทศ เป็นพืชในวงศ์ผักชี กับยี่หร่าประเภทที่นำใบมารับประทาน ในที่นี้เราจะพูดถึงยี่หร่าประเภทกินใบนั่นเอง

ลำต้น เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก มีอายุของการเติบโตประมาณ 2 ปี เปลือกสีน้ำตาล กิ่งก้านมีขนาดเล็ก เจริญเติบโตได้ดีในพื้นที่แจ้ง มีแสงแดด

ใบ เป็นใบเดี่ยว แตกใบเป็นคู่ๆ ตรงข้ามกัน ใบมีสีเขียวสด ผิวใบมีลักษณะขรุขระเล็กน้อย มีเส้นกลาง ส่วนเส้นแขนงมีลักษณะเป็นร่างแห ขอบใบหยักเหมือนใบเลื่อย มีกลิ่นหอม นิยมไปผัดทำอาหารเพื่อเพิ่มกลิ่นให้ชวนรับประทานหรือช่วยดับกลิ่นคาวจากเนื้อสัตว์

ดอก ดอกออกเป็นช่อบริเวณปลายยอด ประกอไปด้วยดอกย่อยประมาณ 50-100 ดอก ดอกย่อยเป็นชั้นคล้ายฉัตร ก้านดอกเรียวยาว สีเขียวอมม่วง ดอกจะบานจากด้านล่างขึ้นไปด้านบน

ผล มีขนาดเล็ก ทรงกลมรี ผลอ่อนสีเขียว ผลแก่สีน้ำตาลหรือดำ มีเมล็ดอยู่ภายใน นิยมนำมาตากแห้งแล้วนำไปเป็นเครื่องเทศสำหรับประกอบอาหาร ทำให้อาหารมีกลิ่นหอมมากขึ้น

2. สรรพคุณของยี่หร่าช่วยบำรุงธาตุ บำรุงร่างกาย ช่วยขับเหงื่อและของเสียออกจากร่างกาย

3. ยี่หร่ามีสรรพคุณทำให้กล้ามเนื้อคลายตัว ลดการหดเกร็งของลำไส้ ลดการหดเกร็งของมดลูก บรรเทาอาหารปวดประจำเดือน

4. ยี่หร่ามีสรรพคุณช่วยแก้อาหารคลื่น อาเจียน เบื่ออาหาร

5. ยี่หร่ามีส่วนช่วยในการป้องกัน ยับยั้งหรือชะลอการเจริญเติบโตของเนื้องอกและเซลล์มะเร็ง

6. ยี่หร่ามีฤทธิ์ร้อน ช่วยบำรุงเลือด ทำให้เลือดลมไหลเวียนได้ดีขึ้น

7. สรรพคุณของใบยี่หร่ามีกลิ่นหอม รสร้อน จึงมักถูกนำมาประกอบอาหารหลายชนิดโดยเฉพาะแกงเผ็ดเนื้อสัตว์ต่างๆ ซึ่งจะช่วยเพิ่มรสชาติและกลิ่นหอมๆ ให้อาหารเป็นอย่างดี รวมทั้งยังดับกลิ่นคาวจากเนื้อสัตว์ได้ดีอีกด้วย ในประเทศไทยอาหารที่นิยมใส่ใบยี่หร่าเช่น แกงมัสมั่น แกงฮังเล แกงกะหรี่ นอกจากแกงเผ็ดแล้ว ในต่างประเทศหากต้องการกลิ่นสร้างเฉพาะตัวให้อาหารก็จะทำใบยี่หร่ามาใส่เช่นเดียวกัน เช่น ซุป พิซซ่า ขนมปังต่างๆ เป็นต้น

8. เมล็ดยี่หร่าแห้ง นิยมนำมาเป็นส่วนผสมในเครื่องแกง เครื่องเทศต่างๆ

9. เมล็ดยี่หร่ามีสรรพคุณช่วยถนอมอาหาร เมล็ดยี่หร่านอกจากจะนำไปโขลกเป็นเครื่องแกงเครื่องเทศได้แล้ว น้ำมันหอมระเหยในเมล็ดยี่หร่ายังมีฤทธิ์ในการต่อต้านเชื้อรา จุลินทรีย์ต่างๆ จึงมีการนำมาถนอมอาหาร ทำให้อาหารบูดเน่าช้าลง นำมาหมักเนื้อสัตว์เพื่อดับกลิ่นและป้องกันกลิ่นเหม็นที่อาจจะเกิดขึ้นได้ด้วย

10. ประโยชน์ของน้ำมันหอมระเหยจากเมล็ดยี่หร่า สามารถนำมาแต่งกลิ่นสบู่ได้

ใบยี่หร่าสามารถนำมาประกอบอาหารได้หลายเมนู แต่เมนูยอดนิยมคือ ผัดเผ็ดเนื้อใส่ใบยี่หร่านั่นเอง เมนูนี้จัดเป็นอาหารป่าที่รสชาติจัดจ้าน เผ็ดร้อนถึงใจแน่นอน วันนี้เราจึงนำ "สูตรผัดเผ็ดเนื้อใบยี่หร่า" มาฝาก

ยี่หร่าในปัจจุบันอาจจะหาซื้อยากสักเล็กน้อย เนื่องจากเพราะมีรสชาติร้อนแรง คนส่วนใหญ่จึงนิยมกะเพราธรรมดามากกว่า ส่วนยี่หร่ามักเป็นที่นิยมสำหรับคนคอทองแดงเท่านั้น เนื่องจากทำให้รสชาติอาหารอร่อย เผ็ดร้อนถึงใจนั่นเอง การซื้อยี่หร่าควรเลือกแบบที่เป็นมียอดอ่อนและยังใบอื่นๆ ยังไม่แก่มากนัก ไม่มีรอยช้ำดำ ไม่มีรา หากเจอยี่หร่าแล้วซื้อมาเยอะ ควรรับประทานไม่ทันก็พันห่อด้วยกระดาษหนาๆ เก็บใส่กล่องที่ปิดได้มิดชิดแล้วเก็บไว้ในตู้เย็น จะช่วยยืดอายุการเก็บรักษาได้ยาวนานขึ้น

แม้ว่าจะหาได้ยากขึ้นสำหรับใบยี่หร่า แต่สรรพคุณและประโยชน์ของยี่หร่าดีต่อสุขภาพ หากใครอยากได้ยี่หร่าไปปลูกเพื่อลองนำมาประกอบอาหารแล้วละก็ตามตลาดพันธุ์ไม้แหล่งใหญ่ๆ ยังพอมีขายอยู่ หรือบ้านใครที่มีปลูกอยู่แล้ว แนะนำให้นำใบยี่หร่ามาผัดเนื้อสักจานหรือผัดเผ็ดหมูป่าสักถ้วย รับรองติดใจแน่นอน