"ลองกอง" สรรพคุณ-ประโยชน์ของลองกอง ผลไม้ต้านการอักเสบ

“ลองกอง” เป็นอีกหนึ่งผลไม้เมืองร้อน ซึ่งได้ผลผลิตที่ดีมากๆ ในประเทศไทย ออกผลเยอะเป็นช่อ รูปทรงกลม ผลสุกจะมีสีเหลืองนวล มีเนื้อขาวใสและแบ่งเป็นกลีบ ลองกองต้องรอให้สุกจึงจะเก็บได้ไม่สามารถบ่มให้สุกได้ ผลสุกมีรสหวานอมเปรี้ยวเล็กน้อย รสชาติอร่อยเป็นที่ถูกใจของคอผลไม้เลยทีเดียว

ลองกอง เป็นผลไม้ชนิดหนึ่งที่นิยมกันแพร่หลายในเมืองไทย เป็นพืชที่อยู่ในวงศ์ MELIACEAE เช่นเดียวกับ สะเดา และกระท้อน  มีถิ่นกำเนิดทางเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หมู่เกาะชวา มลายู อินโดนีเซียและทางใต้ของไทย โดยไทยถือเป็นแหล่งที่สามารถผลิตลองกองออกมาได้มีคุณภาพดีที่สุดเนื่องจากมีสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการปลูกลองกอง แต่พื้นที่ที่สามารถปลูกได้นั้นยังมีไม่มาก จึงทำให้ลองกองมีผลผลิตไม่เพียงพอต่อความต้องการของตลาด และเป็นผลไม้อีกชนิดหนึ่งที่มีความสำคัญต่อระบบเศรษฐกิจ พื้นที่ที่พบการปลูกลองกองมากที่สุดในไทยคือภาคใต้

ราก รากของลองกองมีทั้ง 3 ระบบ คือ ระบบรากแก้ว ระบบรากฝอย และระบบรากแขนง ซึ่งจะมีระบบรากแบบใดขึ้นอยู่กับชนิดพันธุ์ของลองกอง แต่โดยทั่วไปแล้วจะมีรากแผ่กระจายไปตามหน้าดิน เมื่อต้นลองกองอายุมาก รากส่วนนี้จะจะแยกจากโคนต้นซึ่งมองเห็นได้อย่างชัดเจน จากรากแขนงจะมีรากฝอยทำหน้าที่ดูดซับอาหารและน้ำ ซึ่งจะแผ่ไปตามหน้าดินตื้นๆ เท่านั้น

ใบ ใบเป็นใบรวม มีใบย่อยแตกออกจากก้านเป็นคู่ๆ สลับเป็นฟันปลา ประมาณ 5-9 ใบ ก้านใบยาว ใบใหญ่และหนากว้างประมาณ 2-6นิ้ว หน้าใบสีเขียวเข้ม ส่วนท้องใบเรียบสีเขียวจางไม่มีขน ใบรีรูปไข่ยาวประมาณ 4-8 นิ้ว ขอบใบเรียบเป็นคลื่นเล็กน้อย เส้นใบทั้งเส้นกลางใบและเส้นที่แยกออกจากเส้นกลางใบเป็นลักษณะล่างแห ค่อนข้างลึกมองเห็นได้ชัดเจน 

ดอก ดอกลองกองมีลักษณะเป็นตุ่มแข็ง มีสีเขียวอมน้ำตาล  ยาวประมาณ 1.5 เซนติเมตร ซึ่งส่วนนี้จะเจริญเป็นช่อดอกเรียกว่า Spike ช่อดอกอาจเป็นแบบเดี่ยวๆ หรือเป็นกลุ่มก็ได้หากเป็นกลุ่มจะมีดอกกลุ่มละประมาณ 2-10 ช่อดอก โดยแตกออกมาจากกิ่งหรือลำต้นที่สมบูรณ์ ดอกเมื่อบานจะมีสีเหลืองนวล กลีบเลี้ยงสีเขียวอวบและจะติดอยู่จนกระทั่งผลแก่ มีเกสรตัวผู้เป็นท่อสั้นๆ อยู่ 10 ก้าน มีฐานรวมกันดอกจะเริ่มบานจากบริเวณ

เมล็ดในลองกองหนึ่งผล จะมีเมล็ดอยู่ไม่มาก เพราะส่วนใหญ่เมล็ดลองกองจากทั้งผลมักจะลีบแบนหรือไม่ก็หยุดการพัฒนา ส่วนเมล็ดที่สมบูรณ์จะมีเพียง 1-2 เมล็ดเท่านั้น ลักษณะเป็นรูปไข่ สีเขียวอมเหลือง ไม่ขม หากเพาะจะขึ้นหลายต้นจากเมล็ดเดียว

ลำต้น ส่วนของต้นที่มีประโยชน์และสรรพคุณทางยาคือเปลือกต้น เพราะสามารถนำมาสกัดใช้รักษาโรคมาลาเรีย ต้มกินเพื่อช่วยบรรเทาโรคบิดและโรคเกี่ยวกับลำไส้ได้

ใบ ใบลองกองนำมาสกัด สามารถต้านเชื้อมาลาเรียได้ถึง 50%

เมล็ด เมล็ดลองกองรักษาอาการไข้และช่วยบำรุงร่างกาย ยับยั้งเชื้อมาลาเรียได้ถึง 50% ช่วยขับพยาธิ และรักษาอาการท้องเสีย

ความแตกต่างระหว่าง "ลองกอง" กับ "ลางสาด"

นอกจากลองกองแล้วยังมีผลไม้ที่อยู่ในตระกลูเดียวกันอย่าง “ลางสาด” ซึ่งรสชาติใกล้เคียงกัน แต่ปัจจุบันค่อนข้างหาทานยากกว่าลองกอง และเนื้อของลางสาดจะไม่อวบหนาเท่าลองกอง ผลของลางสาดจะต่างจากลองกองให้สังเกตที่ขั้วสีขาวกลางผลจะเรียวกว่า และมีเปลือกที่บางกว่าลองกอง เนื้อของมันแม้รสชาติจะคล้ายกันแต่ลองกองจะอร่อยกว่า วิธีสังเกตอีกอย่างคือ เปลือกของลองกองจะหนา และมีผิวหยาบเล็กน้อย เนื้อจะมีกลิ่นหอมมากกว่าลางสาด และมีเมล็ดน้อยกว่า ลองกองบางลูกก็ไม่มีเมล็ดเลย ส่วนลางสาดจะมีเมล็ดมาก และมียางสีเขียวขุ่น

รู้จักสายพันธุ์ "ลองกอง"

1. พันธุ์ลองกองแห้ง  เปลือกค่อนข้างหนา หยาบ และแห้ง เปลือกยุบตัวยาก เนื้อด้านในจึงคงรูปได้ดี เปลือกสีเหลืองเมื่อแก่จัดจะออกคล้ำ ไม่มียาง เนื้อเยอะ ค่อนข้างแห้ง สีขาวใสมี 5 กลีบเมล็ดลีบเล็กหรือไม่ก็ไม่มีเมล็ดเลย รสหวานพอดี เปรี้ยว เนื่องจากมีรสอร่อย คุณภาพดี จึงเป็นสายพันธุ์ที่นิยมปลูกที่สุด พันธุ์นี้จะอร่อยทีสุดสำหรับคนชอบลองกอง

2. พันธุ์ลองกองน้ำ พันธุ์นี้มีเปลือกบางกว่าลองกองแห้ง ยุบตัวง่าย ผลจึงช้ำง่าย เก็บไว้ได้ไม่นาน  เหมาะกับคนไม่ชอบทานแบบกรอบๆ ชอบนิ่มๆ เละๆ ผลสุกฉ่ำน้ำมาก พันธุ์นี้สังเกตง่ายๆ คือกดไปที่เปลือกแล้วจะยุบได้ง่ายๆ เลย

3. พันธุ์ลองกองแกแลแม หรือชื่ออื่น เช่น ลองกองแปร์แม แกแลแม หรือปาลาเม เป็นต้นโดยลองกองชนิดนี้จะมีช่อผลยาว ผลค่อนข้างกลม เปลือกบางสีเหลืองนวล เนื้อค่อนข้างนิ่มเหลว พันธุ์นี้จะไม่มียาง ผลนิ่มและมีกลิ่นฉุนนิดๆ

เคล็ด(ไม่ลับ) แกะเปลือกลองกองง่ายๆ

ในการแกะเปลือกลองกอง บางคนจะประสบปัญหาแกะเปลือกไม่ได้ แกะยาก วิธีที่จะแนะนำคือใช้เล็บจิกตรงกลางก้นผล ส่วนใครไม่มีเล็บ  หรือเล็บสั้นให้หามีด หรือไม้ปลายแหลมๆ ผ่าไปที่ตรงกลางก้นผลลองกอง เพราะส่วนตรงบริเวณนั้นเปลือกจะบางกว่าจุดอื่นของผล และมีน้ำยางน้อยที่สุดเพราะอยู่ตรงขั้วตรงกลางผลพอดี จากนั้นจึงค่อยๆ ฉีกเปลือกให้เป็นแนวยาวลากไปที่ขั้วเหมือนปลอกกล้วย

ลองกองนอกจากจะหวานชื่นใจแล้วยังเต็มไปด้วยคุณประโยชน์มากมาย ส่วนอื่นๆ อย่างเปลือกหรือเมล็ดก็ใช้รักษาโรคได้เหมือนสมุนไพรชนิดหนึ่งเลยทีเดียว นอกเหนือไปจากสรรพคุณและประโยชน์ของลองกองเหล่านี้แล้ว อีกประการหนึ่งที่อยากจะให้รับประทานลองกอง ก็เพื่ออุดหนุนเกษตรกรไทยด้วยเนื่องจากลองกองเป็นผลผลิตของไทย และในไทยมีลองกองพันธุ์ดีที่รสชาติอร่อย หวาน หอม ทานแล้วสดชื่นดีจริงเชียว

บทความอื่นๆ ที่เกี่ยวกับผลไม้น่ารู้...คู่สุขภาพดี